De Gelderse rookworst zit, zo lijkt het, een beetje in de hoek waar de klappen vallen. Nu Europa kunstmatige rookaroma’s verbiedt, moeten na een overgangstermijn nieuwe alternatieven worden ontwikkeld. Zes actualiteiten over de rookworst als snack en maaltijdcomponent.
1. Hemaworst weg uit Oss
Bijna tachtig jaar werd de rookworst van de Hema gemaakt in een worstenfabriek in Oss. Het is dezelfde fabriek waaruit de rookworsten van Unox komen. Unox-eigenaar Unilever verkocht de fabriek zeven jaar geleden aan de Zwanenberg Food Group, maar ’s lands beroemdste rookworsten bleven daarna gewoon uit dezelfde fabriek komen. Eigenlijk was dit tot 2007 trouwens een publiek geheim. Overigens blijft de fabriek in Oss wèl de vegetarische rookworst voor de Hema maken.
2. Unox versus Hema
De twee beroemdste rookworsten van ons land zijn al behoorlijk oud. Unox startte 1937 een langdurige en zeer uitbundige marketingcampagne via dagbladen. Met grote advertenties werd de rookworst uit Oss onder de aandacht gebracht.
Een jaar eerder verkocht een Hema-winkel in Amsterdam voor het eerst halve rookworsten als snack aan passanten. Reden: de filiaalhouder had per ongeluk veel te veel rookworsten ingekocht voor zijn restaurant, namelijk tienduizend in plaats van duizend. Overigens verkocht de Hema in de lunchroom van zijn eerste winkel in 1926 al rookworsten. De Hema-rookworst is dus bijna een eeuw jong.
3. 50 miljoen rookworsten
Volgens de meest recente cijfers eten we in Nederland jaarlijks 50 miljoen rookworsten. Dat is veel, maar valt in het niet bij onze meest gegeten worst de frikandel. Daarvan worden er namelijk zeker tien keer zoveel verkocht en opgepeuzeld. Met een verkoop van ongeveer 10 miljoen stuks heeft de Hema-rookworst een aandeel van ongeveer 20 procent.
4. Rookworst als snack
Natuurlijk wordt de rookworst in de herfst en de winter vooral gegeten als maaltijdcomponent bij stamppotten, in het bijzonder boerenkoolstamp. Daarnaast ontwikkelde de rookworst zich tot snack. De halve rookworst bij de Hema-winkels werd een fenomeen op zich.
Maar Unox stootte de Hema-snack de afgelopen vijftien jaar een beetje van zijn troon. Het compacte concept Broodje Unox is een fenomeen op zich geworden op onder meer festivals, grote feesten en evenementen als de jaarlijkse Nieuwjaarsduik. En natuurlijk is de rookworst ijs en weder dienende present in koek- en zopietenten.
5. Rookaroma’s verboden
Traditioneel werden Gelderse rookworsten in rookkasten gerookt boven smeulende houtkrullen van beuken en eiken. De nodige slagers doen het nog op deze manier. In de industrie worden echter veelal kunstmatige rookaroma’s gebruikt om een rokerige smaak te krijgen. Omdat deze aroma’s schadelijk zouden zijn, wordt het gebruik in Europa aan banden gelegd. Na een overgangstermijn worden ze verboden. Overigens menen deskundigen dat het op authentieke wijze roken van de worsten zeker niet gezonder is voor lijf en leden.
6. Achter rookgordijn
Volgens het winkelconcern zelf worden Hema-rookworsten nog altijd authentiek gerookt boven smeulend eikenhout en beukenhout en werden geen kunstmatige aroma’s gebruikt. Dat is volgens de Hema goed te zien aan het kleine zwarte streepje onderaan de boog van de worst. Dat schroeiplekje komt van smeulend vet, in vakjargon ook wel een Gelderse druppel genoemd.
Unox gebruikt bij de bereiding wel aroma’s. Volgens mediaberichten is dit alles echter niet de reden dat de Hema-rookworst in de toekomst elders dan in Oss wordt gemaakt. Wáár de Hema-rookworst vanaf 2025 vandaan zal komen? Het antwoord op deze vraag gaat vooralsnog schuil achter een rookgordijn.
Foto: archief Hema, Hema.nl
