Er zijn signalen dat op korte termijn tekorten aan plantaardige frituurolie zullen ontstaan. Samen met Rusland is Oekraïne de belangrijkste leverancier van onder meer zonnebloemolie. Dat wordt met name in de industrie (chips, friet) volop gebruikt bij de industriële voorbak.
De wereldprijs van plantaardige olie stijgt, net als de energieprijzen, zeer sterk en snel door de oorlog in Oekraïne. Maar dus ook de beschikbaarheid van plantaardige oliën is een vraagteken doordat alternatieven zullen worden gezocht om het gebrek aan zonnebloemolie op te vangen.
Prijs nu al verdubbeld
Plantaardige olie werd de afgelopen weken opnieuw 15 procent duurder. Sinds eind 2020 is de prijs zelfs ruim verdubbeld, aldus de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties FAO. De prijsstijgingen bezorgen zowel de cafetaria’s als de industrie hoofdbrekens. Ook vier andere voorname basis-ingrediënten (vlees, granen, suiker en zuivel) worden steeds duurder: de prijs ligt 20 tot 40 procent hoger dan in 2020. Maar de prijsstijging bij plantaardige oliën is verreweg het sterkst. Dit is een ontwikkeling die al zichtbaar was ver voordat de oorlog in Oekraïne uitbrak. Niet alleen neemt de vraag naar plantaardige oliën al tijden toe (stijgende vraag palmolie, bijmengen in biodiesel), maar daarnaast zijn er internationaal enkele mislukte oogsten geweest. De oorlog in Oekraïne zal de prijs zonder twijfel nog veel sterker opdrijven.
Driekwart van zonnebloemolie
Mocht er als gevolg van de oorlog niet voldoende land ingezaaid kunnen worden met nieuwe gewassen, dan zijn grote tekorten wereldwijd volgens deskundigen niet uitgesloten. Bovendien zijn door de inval van Rusland veel transportroutes geblokkeerd. Oekraïne is niet alleen belangrijke leverancier van granen en andere landbouwproducten, maar ook van plantaardige oliën waaronder zonnebloemolie. Samen met Rusland, is Oekraïne verantwoordelijk voor driekwart van de export van zonnebloemolie op de wereld. Veel frietfabrikanten gebruiken zonnebloemolie om te frituren. Bij een keten als McDonald’s maakt het onderdeel uit van zijn samengestelde plantaardige frituurolie. Naar verluidt wordt in enkele landen de overstap naar raapzaadolie gemaakt.
Friet en aardappelen
Op de zogenaamde termijnmarkten liggen de prijzen voor granen, tarwe en maïs eveneens beduidend hoger sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Een product waarvan de prijs nog altijd relatief laag is, zijn de aardappelen. Op de aardappeltermijnmarkt werd eind januari een prijs genoteerd van ruim €22 per 100 kilo tegen nog geen €20 vorige week. Wel is de laatste weken sprake van een licht stijgende tendens. De vraag is bovendien: in hoeverre zullen aardappelen worden gezien als alternatief voor bijvoorbeeld graanproducten, nu die zo sterk in prijs stijgen?
De prijs van aardappelen mogen dan relatief laag blijven; de snel stijgende prijzen voor oliën en energie laten ook de frietindustrie niet onberoerd. Energie en frituurolie vormen voor de producenten belangrijke grondstoffen. Bovendien: de hoge brandstofprijzen zijn niet alleen een probleem voor de productie, maar ook voor de (aardappel- en friet)transporten. Daarbij komt nog de uitval van internationale Oekraïense chauffeurs.
