Er komen nieuwe verpakkingsregels aan voor cafetaria’s, snackbars en frituurspeciaalzaken. Het doel: het verminderen van de hoeveelheid wegwerpplastic in het zwerfafval. We zetten de regels uiteen in twaalf vragen en antwoorden.
1. Wanneer gaan de nieuwe regels in?
Per 1 juli 2023 gelden er nieuwe regels voor afhaal- en bezorgverpakkingen. Een halfjaar later, op 1 januari 2024, gaan de nieuwe regels in voor consumptie ter plaatse. De regels zijn onderdeel van de regeling kunststof producten voor eenmalig gebruik van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
2. Worden kunststof verpakkingen voor eenmalig gebruik verboden?
Nee. Het ministerie spreekt wel van een verbod, maar geeft uitzonderingen voor het gebruik van kunststof verpakkingen. Daarbij gelden strenge voorwaarden. Voor afhalen en bezorgen wordt het gratis aanbieden van kunststof verpakkingen voor eenmalig gebruik verboden (zie vraag 6). Voor consumptie ter plaatse gelden er quota’s voor recycling (zie vraag 11).
3. Gelden de regels alleen voor plastic verpakkingen?
Nee, de regels gelden voor alle verpakking waar kunststof in zit. Dus ook voor kartonnen bakjes met een vetwerende coating. Het percentage kunststof maakt daarbij niet uit.
4. En verpakkingen die helemaal geen kunststof bevatten?
Volgens het ministerie vallen vrijwel alle verpakkingen onder de regeling, omdat vrijwel alle verpakkingen voor een deel kunststof bevatten. Fabrikanten zullen ongetwijfeld met alternatieven komen of hebben die al in het assortiment. Zo wordt er gewerkt aan een coating op waterbasis.
5. Vallen puntzakken ook onder de regeling?
De regeling gaat specifiek over drinkbekers en voedselcontainers. Papieren puntzakken vallen buiten de maatregelen gericht op exploitanten. Kartonnen puntzakken met een kunststof binnenlaag vallen daarentegen wél onder de definitie ‘voedselcontainer’, omdat kartonnen puntzakken niet van flexibel materiaal maar van stijf kunststof houdend materiaal zijn gemaakt.
6. Wat zijn de nieuwe regels voor afhaal- en bezorgverpakkingen?
Per 1 juli 2023 moeten ondernemers een meerprijs rekenen voor alle verpakkingen en drinkbekers die kunststof bevatten en voor eenmalig gebruik zijn bedoeld. De hoogte van de meerprijs mogen ondernemers zelf bepalen, maar het bedrag moet wel apart zichtbaar zijn op het bonnetje.
Na onderzoek geeft de regeling niet-bindende adviesbedragen die volgens het ministerie het meeste effect hebben en de minste weerstand oproepen. Voor bekers is dat 25 cent en voor een maaltijd is het 50 cent (voor meerdere containers).
7. Zijn ondernemers verplicht om een herbruikbaar alternatief aan te bieden voor afhaal- en bezorgverpakkingen?
Ja, en deze verpakkingen moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet het voor consumenten duidelijk zijn dat het een herbruikbare verpakking is, zodat het ook daadwerkelijk hergebruikt wordt. De verpakking moet een aantal keren geleegd en schoongemaakt kunnen worden, zonder dat deze beschadigd raakt. Ook moet er een systeem zijn dat het hergebruik borgt. De Inspectie Leefomgeving en Transport kan hiervoor een handleiding opstellen.
8. Moeten ondernemers verpakkingen van consumenten aannemen voor de afhaal?
Dit is het zogenaamde bring your own-principe. Het is een voorbeeld van een systeem voor herbruikbare verpakkingen, maar het is niet verplicht. Ondernemers mogen ook een ander systeem invoeren, maar ze moeten aannemelijk kunnen maken dat het hergebruik ook daadwerkelijk in de praktijk plaatsvindt.
9. Als consumenten zelf verpakkingen meenemen, wie is dan verantwoordelijk voor de voedselveiligheid?
De aansprakelijkheid voor de hygiëne van de bakjes ligt bij consument, zegt het ministerie. Na verkoop is er geen aansprakelijkheid van de exploitant. Een beker of verpakking mag geweigerd worden als deze in de ogen van de ondernemer vies is. De hygiëne van het geleverde voedsel is wel de verantwoordelijkheid van de aanbieder.
10. Wat zijn de nieuwe regels voor consumptie ter plaatse?
Per 1 januari 2024 gelden er nieuwe regels voor kunststof drinkbekers en voedselverpakkingen voor consumptie ter plaatse. Deze mogen alleen worden aangeboden als het bedrijf ze ook weer apart inzamelt voor recycling.
Wanneer ondernemers kunststof drinkbekers en voedselverpakkingen voor consumptie ter plaatse willen aanbieden, moet dat worden gemeld bij de Inspectie Leefomgeving en Transport van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
11. Wat zijn de regels voor de recycling van kunststof verpakkingen voor consumptie ter plaatse?
Vanaf 2024 moeten bedrijven ieder jaar een bepaald percentage van het inkoopgewicht inzamelen en dit ook vastleggen. In 2024 gaat het om 75 procent, in 2025 is het 80 procent, in 2026 is het 85 procent en vanaf 2027 is het 90 procent. Het gewicht moet gecorrigeerd worden voor nog resterend vocht en vuil. Ook kunnen bekers en/of voedselverpakkingen afgekeurd worden.
Er zijn formats waar de administratie op bijgehouden moet worden. Deze administratie hoeft enkel op verzoek van het ministerie te worden opgestuurd en is tot drie jaar na het verslagjaar opvraagbaar.
12. Wat zijn naast kunststof verpakkingen de opties voor consumptie ter plaatse?
De andere opties voor consumptie ter plaatse zijn verpakkingen die 0 procent kunststof bevatten. Of herbruikbare verpakkingen/servies, maar daarvoor is dan wel een vaatwasser nodig, plus ruimte en personeel.
