Rode Pipo, Bildtstar, Markies, Victoria, Bintje, Alegria en 100049. Allemaal verschillende aardappelrassen. Bij Frites Kiosk in Middelburg kan de frietklant altijd kiezen uit vijf of zes verschillende soorten friet met schil, snijmaat 12 x 12. Ondernemer Adriaan van Moort (39) hanteert een bijzondere formule. Ook de loopbaan van Van Moort is opmerkelijk.
Van Moort is sinds kort landelijk voorzitter van Vereniging van Nederlandse Visspecialisten (VNV). Examinator voor de SVO-vakopleiding voor visspecialisten was hij al langer. Naast zijn Frites Kiosk, heeft Van Moort al ruim tien jaar viskramen in Goes en Middelburg. De viskraam in de Zeeuwse hoofdstad staat op dezelfde brug aan de Houtkaai als de Frites Kiosk die hij opende in april vorig jaar. Van Moort is overigens officieel erkend friturist. Zijn vakopleiding tot frituuruitbater genoot hij namelijk via de Belgische vakvereniging Navefri. “Ik mocht kiezen welke titel op mijn diploma kwam. Ik koos voor friturist. Dat vind ik een mooier begrip dan frituuruitbater.” Vis en friet; Van Moort is niet voor één gat te vangen, temeer niet als je bedenkt dat hij eerder studeerde aan de kunstacademie in Breda en de Design Academy in Eindhoven.
Kiosk van Danny Vera’s vader
Al meer dan de helft van zijn leven zit Adriaan in de vishandel. In 1997 kocht hij met zijn broer een houten haringkraam. Duo Van Moort verkocht hiermee vis op evenementen, jaarmarkten en festiviteiten. In Yerseke, Arnemuiden en andere Zeeuwse stadjes en dorpen. De zaken gingen voorspoedig. Zodoende konden de gebroeders Van Moort zichin 2007 de trotse eigenaars noemen van viskramen met een vaste standplaats in Goes en Middelburg. Nadat zijn broer koos voor de professionele fotografie, ging Adriaan alleen verder. Tegenover zijn viskraam in Middelburg kwam in 2009 de bloemenkiosk van Louis “Vera” Polfliet te koop. Louis was een bekende Middelburger. Dankzij zijn bloemenkraam, dankzij zijn zangcarrière en dankzij zijn zoon Danny “Roller Coaster” Vera. “Ik nam de
kraam over. Vrij snel ontstond het plan er een frietkraam van te maken. Gedurende enkele jaren verkochten we voorgebakken friet in de viskraam, maar ik zag wel brood in een aparte, gespecialiseerde frietkiosk,” vertelt Adriaan.
Gang naar de Raad van State
Had hij van tevoren geweten hoeveel moeite de transformatie van bloemkiosk naar Frites Kiosk hem zou kosten, dan had hij het niet gedaan. Liefst tien jaar duurde het. Bouwverordening, welstand, voorwaarden van de gemeente, welstandscommissie, bezwaren van omwonenden, bezwarencommissie, een extra zitting van een onafhankelijke commissie, een rechtszaak, een hoger beroep, de Raad van State; het kwam allemaal
voorbij. Ten langen leste kon Adriaan van Moort zijn Frites Kiosk in april 2019 openen. De bekende architect Jos Nijssen tekende voor het ontwerp. De kraam is grotendeels van palissander hout, omdat van dit hout aan de Houtkaai vroeger de schepen voor de VOC werden gebouwd. “De houten planken zijn verticaal geplaatst; een referentie naar friet,” legt Van Moort uit. Op het dak van de Frites Kiosk is in houten letters het woord “friet” gebeiteld. Adriaan lachend: “Het mocht geen “frites” zijn. De officiële Nederlandse spelling was een harde voorwaarde. Zodat het een eenheid vormt met het woord “vis” op mijn viskraam.” Een andere harde eis: een koolstoffilter om de geuremissie te beperken.
Langjarig contract, overdraagbare standplaats
Het resultaat mag er zijn. Nu hoort Adriaan van Moort vaak zeggen, dat de kiosk een sieraad is voor de brug aan de Houtkaai. Dat doet hem goed en geeft de burger moed. Ook bemoedigend: Adriaan heeft geen onzekere jaarvergunning voor zijn standplaats, maar een langjarig contract dat overdraagbaar is. Het is een zeldzaamheid in overheidsland als het om standplaatsen voor foodkramen gaat. “Als dat niet was gelukt, had ik het ook niet gedaan. Het risico is dan veel te groot.”
Streekproducten en eigen biofrikandel
Van Moort kreeg tijdens zijn Navefri-opleiding de kneepjes van het frituurambacht onder de knie. Hij leerde alles over vetten, oliën en frituren. Voor het maken van stoverij, kaaskroketten, bouletten en vol-au-vent draait hij zijn hand niet om. Als friturist gebruikt Van Moort zoveel mogelijk streekingrediënten. Van Bintje tot Victoria en de zoete bataat; alle aardappels komen van het Zeeuwse land. Net als het Black Angus-rundvlees voor de met Zeeuws bier gegaarde stoof. Wat de friet onder de stoof betreft: bakproeven met de aangevoerde aardappelen zijn aan de orde van de dag. “Het zetmeelgehalte kan zomaar ineens omhoog schieten en dan heb je bruine friet.” Zelf heeft Adriaan overigens een voorkeur voor Victoria-friet. “Daar zit een mooie romige smaak aan.” Heel bijzonder vindt hij friet van aardappelras 100049. “Een aardappel van zilte grond; eigenlijk hoef je er geen zout meer op te doen. Via een prijsvraag zoeken we nu een naam voor deze aardappel.”
Naast Zeeuwse kaas-, groente-, vlees- en garnalenkroketten, verkoopt Frites Kiosk een ambachtelijke, biologische frikandel van 70 procent varkensvlees en 20 procent rundvlees. Van Moort is er trots op. Over dierlijke smaakmakers gesproken; bakken in ossenwit vindt Van Moort eigenlijk het lekkerst. “Maar dat kan niet meer tegenwoordig; dus bak ik in zonnebloemolie.”
Drastische verlaging van frietprijs
Een portie friet zonder saus kostte bij de Frites Kiosk € 3,25. Kostte. Want onlangs voerde Van Moort een prijsverlaging door. Nu telt de klant nog slechts € 2,50 neer voor friet mét schil maar zonder saus. Het is een opmerkelijke keuze, zeker omdat de lage frietprijzen in de branche juist ter discussie staan. Van Moort: “Voordat de Frites Kiosk opende, maakte ik natuurlijk een prognose. Die overtref ik ruimschoots. Wel is er hier in Middelburg natuurlijk een groot verschil tussen de zomer en de rest van het jaar. In de zomer loopt het storm met toeristen. Ik dub nog of ik de lage prijs alleen buiten de zomer ga hanteren. Maar ik denk dat ik toch permanent € 2,50 ga rekenen. Ik doe het vooral omdat ik de jongere generaties, de doelgroep van de toekomst, aan mij wil binden. De twintigers en dertigers zijn nu al de grootste besteders in de horeca. Ze zijn op zoek naar producten met veel toegevoegde waarde voor een gunstige prijs. Vandaar mijn keuze. Wat ik daarnaast merk; de lagere frietprijs stimuleert de bijverkoop. Meer mensen kopen nu een snack bij hun friet.” Trouwens, elke vrijdag was friet al in de aanbieding. Dan houdt Frites Kiosk steevast zijn actiedag Frietje Friday; friet met mayo voor € 2,50.” Mayo die net als de curry, ketchup en pindasaus uit eigen keuken komt. Hoe het zij: de specialiteiten van Frites Kiosk vallen in de smaak bij zowel toeristen als Middelburgers. Van Moort: “Iedereen komt hier; van de commissaris van de koning en de burgemeester tot de zwervers die onder de brug bivakkeren.”
