“Sociale functie van de cafetaria is enorm groot”
Oud-cafetariahoudster Alide van Toor wordt vandaag tijdens de ledenvergadering de nieuwe voorzitter van vakvereniging ProFri. Zij treedt in de voetsporen van Frans van Rooij. Hij was twaalf jaar lang het boegbeeld van friturend Nederland en initiatiefnemer van de vereniging.
Alide en Frans: “De sociale functie van de cafetaria blijft vaak onderbelicht. Voor veel gasten is het praatje dat ze hier maken van levensbelang.”
Wat is er zo mooi aan de frituursector?
Alide, die tot najaar 2022 een cafetaria had: “Alles gebeurt in één ruimte. In tegenstelling tot restaurants hebben cafetaria’s geen grote keuken. Je zit dus heel dicht op de klanten. De afhaalspits is altijd een gezellige boel. Dit soort contacten met klanten is de allermooiste kant van ons vak.”
Frans, over wie wel is geschreven dat er frituurvet door zijn aderen stroomt: “Ik kom uit een bakkersfamilie en heb samen met mijn vrouw een klein hotel-restaurant gehad. Maar ik heb altijd een enorme liefde voor het frituurvak gehad. Niet alleen vind ik snacks en friet onweerstaanbaar, het is een prachtige branche om in te mogen werken. Het doet mij vaak letterlijk pijn als ik zie hoe er over onze sector en ons frietje gesproken en geschreven wordt.”
Het imago dat media van de branche schetsen, is niet altijd positief…
Alide: “Ik heb mij altijd als een vis in het water gevoeld in mijn cafetaria. Helaas lijkt de branche soms de schuld te krijgen van alle overgewicht en welvaartsziekten in ons land. Dat is natuurlijk onzin.”
Frans: “Cafetaria’s verkopen minder dan één procent van alle kilocalorieën in ons land. Het zou wel raar zijn als we daar dik van worden. Ik erger me steeds weer groen en blauw aan wat media doen. Hebben ze nieuws over overgewicht in ons land, hup staat er weer een foto van friet of een snackende consument bij die duidelijk overgewicht heeft. Alle vezels in mijn lijf verzetten zich tegen zulke demoniserende beeldvorming.”
Klopt het dat de overheid nieuwe frietzaken wil verbieden?
Alide: “Er wordt een wet voorbereid, die wel de Snackwet wordt genoemd. Daarmee zal ik ongetwijfeld veel te maken krijgen. De wet moet in 2025 in de Tweede Kamer liggen. Hij moet gemeenten mogelijkheden bieden om het foodaanbod in de openbare ruimte te reguleren. Frans heeft zich er al behoorlijk tegenaan bemoeid.”
Frans: “Vanaf het begin worden snackbars en fastfoodrestaurants expliciet genoemd in rapporten. Ze krijgen de zwarte piet toegespeeld als het om overgewicht en gezondheid gaat. Ten onrechte natuurlijk. Friet en snacks zijn gewoon voeding, een maaltijd en tegelijk een genietmomentje. Zoals gezegd: ons aandeel in de Nederlandse calorie-inname is verwaarloosbaar. Als de overheden vooral de groei van bedrijven in onze branche gaan beperken, zal het effect van hun beleid dus vrijwel nul zijn.”
Wat speelt er verder in jullie branche?
Alide: “Heb je even? De sector krijgt het behoorlijk voor zijn kiezen. Corona, hoge gasprijzen, inflatie, een warrig beleid rond verpakkingen en plastic, personeelstekorten… Er is voor mij genoeg te doen. Zelf heb ik in mijn cafetaria volop te maken gehad met gebrek aan medewerkers. Op het laatst koos ik vooral voor vijftigers en zestigers. We zien momenteel dat veel ondernemers, soms heel oude familiebedrijven, er een punt achter zetten. De leeftijd speelt een rol, maar vaak ook dit soort actuele kwesties, die het er allemaal niet leuker op maken.”
Frans: “Ik kijk al lang met zorg naar de winstgevendheid. De winst staat al jaren onder druk en nu helemaal. Veel frituurondernemers zijn té voorzichtig met prijsverhogingen. Ze zitten vaak in wijken waar de mensen het niet breed hebben. Maar als ze stijgende kosten, zoals loonkosten, onvoldoende doorberekenen, doen de ondernemers zichzelf tekort en daarmee niet zelden ook hun partner en gezin. Dat baart mij zorgen.”
Wat is de kracht van cafetaria’s?
Alide: “De binding tussen mensen en de cafetaria in hun buurt is vaak sterk. De drempel is laag. Het is een heel andere ervaring dan wanneer je een restaurant binnengaat. Bij fastfoodrestaurants is de drempel ook laag, maar daar is het contact vaak minimaal. Heel veel mensen komen voor het praatje naar onze bedrijven. Daar zijn ook klanten bij die verder op een dag soms bijna niemand anders spreken.”
Frans: “De cafetaria biedt voor elke portemonnee wat wils. De prijzen mogen dan stijgen, maar nog altijd verkopen frituurspeciaalzaken zeer betaalbare gerechten. Waar anders krijg je voor een paar euro een maaltijd? En ja, de sociale functie is inderdaad enorm. Cafés, kerken en buurthuizen verdwijnen, de cafetaria is vaak nog één van de weinige ontmoetingspunten. Als de laatste cafetaria in een dorp sluit, roept dat niet voor niks veel emoties bij de bewoners op.”
Wat betekent de wisseling van de wacht bij ProFri voor de leden?
Alide: “Frans heeft mij al aan veel mensen en organisaties voorgesteld en me me voor een deel al ingewerkt. Ik ben geschrokken van hoe moeilijk veel collega’s het hebben. In samenspraak met het bestuur ga ik aan de slag. Mijn inzet zal zeker zijn om de inbreng van zowel bestuursleden als gewone leden te stimuleren. Dingen samen doen, met z’n allen, ook met de partners van ProFri, dat is wat mij erg aanspreekt.”
Frans: “Het zal mij moeite kosten om afstand te nemen. Maar de afgelopen jaren hebben veel, zelfs te veel, van mij gevergd. Ik ga meer tijd voor mijn naasten maken. Maar ik blijf op de achtergrond via het Nederlands Frituurcentrum zeker verbonden met deze prachtige branche en haar schitterende ondernemers.”
Dit zijn Alide en Frans
Alide van Toor (1965) exploiteerde na een loopbaan in de zorg van 2006 tot het najaar 2022 cafetaria De Halte in Meerkerk. Zij bouwde het verouderde bedrijf uit tot een florerende zaak in het dorp met 4000 inwoners. In 2015 behaalde De Halte ProFri’s keurmerk Goed Gefrituurd voor uitmuntend vakmanschap. De laatste jaren was De Halte aangesloten bij eetformule Restaria.
Frans van Rooij (1959) is van oorsprong horecaondernemer en kwam terecht in het beroepsonderwijs. Hij dient al meer dan twintig jaar de cafetariasector. Eerst als initiatiefnemer van de fastfoodopleidingen, die in 2011 zijn overgenomen door SVO vakopleiding food in Houten. Daarna is Van Rooij oprichter en drijvende kracht van ProFri en het Nederlands Frituurcentrum. Onder zijn hoede ontstaan keurmerken Goed Gefrituurd (vakmanschap) en Met Goud Bekroond (ambachtelijke specialiteiten) en initiatieven als de Nationale Smulgids, vakplatform Frituurwereld, het Frituurwereld Event en een e-learningplatform. Verder roert Frans zich volop in beleidszaken die rond de branche speelden en stelde hij de ketelkwestie aan de kaak. Via het Nederlands Frituurcentrum blijft hij bij de sector betrokken.
Tekst: Ubel Zuiderveld. Dit interview is tevens gepubliceerd in HorecaMagazine.
Foto: gemaakt door Cor Salverius in opdracht van ProFri
