Het Eetwoord van het Jaar 2021 is ‘spookkeuken’. Dit is de Nederlandse vertaling van ghost kitchen, oftewel dark kitchen. Op de nominatielijst staat een aantal bijzondere termen die betrekking hebben op cafetaria’s, snackbars en andere fastservicebedrijven. Hier volgen tien termen – en hun betekenis – samengesteld door Foodservice Watcher Ubel Zuiderveld.
1. Afhaalramadan
De ramadan van 2021 viel nog in de tijd dat beperkingen golden vanwege de coronapandemie (avondklok tot eind april). In een dagbladinterview munt Bouchaib Saadane, voorzitter van de Al Mohsinin moskee in Sittard, de term ‘afhaalramadan’. Vanwege de avondklok kunnen de Nederlandse moslims tijdens de vastenperiode niet ‘s avonds bij elkaar op bezoek om gezamenlijk te eten. Saadane zegt in dit verband: “Mensen maken eten voor elkaar en geven dat mee, het wordt een afhaalramadan.”
Woordoord: artikel “Waarom de moskee vasthoudt aan de avondklok van negen uur”, De Volkskrant, maart 2021.
2. Bi-snacksueel
Iemand die niet kan kiezen tussen verschillende soorten frituursnacks als hij/zij/hun wordt gevraagd een voorkeur te noemen. Cafetariahouder Patrick Nieuwveld zegt als podcast-presentator Jordy Middelbosch twijfelt tussen verschillende favoriete snacks: “Ah, jij kunt niet kiezen. Je bent dus gewoon bi-snacksueel.”
Woordoord: Podcast “Ik ben gewoon kok” van groothandel Bidfood, december 2021. Op Twitter passeerde de term ‘bisnacksueel’ in 2018 al eens de revue, zo bleek bij googelen met terugwerkende kracht.
3. Bitterbalnationalist
Een woord dat eerder in 2018 opdook in de media, maar in 2021 prominenter werd gebezigd in verschillende media in een artikel over Thierry Baudet, leider van de politieke partij Forum voor Democratie. Derden betitelen in het verhaal Baudet als ‘bitterbalnationalist’. Binnen de context waarin het begrip wordt gebruikt, lijkt het te betekenen: “een nationalist die niet de uiterste consequentie van zijn/haar nationalistische inslag trekt en dus in dit opzicht ‘klein’ denkt”. Citaat van een teleurgestelde criticaster die zelf wel ultra-nationalist is: “Ze zijn teleurgesteld in hem. Baudet zwaait wel met het vlaggetje, maar hij durft de rassenkwestie niet aan te snijden.”
Woordoorden: onder meer de dagblad Algemeen Dagblad en Het Parool, mei 2021.
4. Donutparadijs
De comeback van de donut in Nederland is onmiskenbaar. Na een eerdere, korte hausse bijna 25 jaar geleden, is de donut terug aan het front, mede dankzij de snelle groei van de Amerikaanse keten Dunkin’ Donuts. Boven een
artikel over deze herrijzenis in ons land, duidt culinair journaliste Mara Grimm ons land als ‘donutparadijs’.
Woordoord: dagblad Het Parool, februari 2021.
Lees ook: Podcast over bi-snacksualiteit en familierestaurant met hoog frituurgehalte
5. Frituurloop
Tijdens de coronalockdowns van 2020 zijn reeds de eerste wandeltochten langs verplicht gesloten horecabedrijven in steden gehouden. Deelnemers lopen een vooraf uitgezette en betaalde route en krijgen buiten bij gesloten restaurants die ze passeren een drankje of hapje. Een frituurloop voert deelnemers langs bedrijven die primair friet en gefrituurde snacks verkopen. Een Groningse website lanceerde deze merknaam, die in mei 2021 door snackproducent Mora werd geadopteerd.
Woordoord: Metronieuws, februari 2021 en vervolgens tot mei 2021 frequent in andere media genoemd.
6. Kriebelkroket
Kroket met insecten als ingrediënt.
Woordoord: Radio 1, maart 2021, tijdens een interview over insecten als toegelaten voeding in Europa.
7. Patatpolitie
Synoniem voor ‘handhavers die toezien op een verantwoord voedselaanbod’. Utrecht (en andere steden) streven via convenanten naar het gezonder maken van het voedselaanbod in de openbare ruimte. Op de vraag aan Eelco Eerenberg of hij een maximum gaat stellen aan het aantal snackbars in wijken, zegt deze Utrechtse wethouder: “Eerder een minimum aan gezonde plekken. Het zou mooi zijn wanneer op alle plekken waar ongezond eten te verkrijgen is ook gezond eten over de toonbank gaat. Ik wil geen patatpolitie. We willen een gezonde keuze, naast de vette hap.”
Woordoord: een artikel over gemeentelijk gezondheidsbeleid in Algemeen Dagblad, november 2021.
8. Schijnpatat
Patat, friet en frites worden traditioneel gemaakt van aardappel. De afgelopen jaren is toenemend sprake van variaties met andere hoofdingrediënten zoals verschillende groenten, avocado, deegsoorten en zelfs de maïs-emulsie polenta. In zijn algemeenheid past ‘schijnpatat’ in de ontwikkeling van de benaming van plantaardige varianten voor vleesgerechten. In dit geval gaat het echter om overwegend plantaardige variaties op een in oorsprong al plantaardig product. Woordoord: culinair schrijfster Joke Boon muntte het woord ‘schijnpatat’ in haar receptenrubriek dagblad Trouw, augustus 2021. Overigens maakte ze twee jaar eerder reeds gewag van ‘schijngehakt’
9. Spookkeuken
In de media is het gebruik van deze term in 2020 nog een uitzondering, maar in 2021 vrij algemeen geworden. Spookkeuken is de Nederlandse vertaling van de Amerikaanse begrippen dark kitchen en ghost kitchen. Het gaat hier om de trend van bereiding van bezorgmaaltijden in merkloze en onherkenbare cq ontraceerbare keukens, die zich vaak bevinden op bedrijventerreinen. Sommige dark kitchens zijn verzamelkeukens voor verschillende gebruikers, die zich met hun maaltijdmerk(en) uitsluitend online of via apps manifesteren. De trend richting spookkeuken ofwel ‘delivery only kitchens’ is wereldwijd onmiskenbaar en kreeg in 2020-2021 ook in Nederland vleugels. Omdat voorheen vooral fysieke restaurants en of gemerkte bezorgwinkels (zoals Domino’s) zich bewogen op deze markt, worden de merkloze bezorgkeukens ‘dark kitchens’ ofwel ‘spookkeukens’ genoemd.
Woordoord: verschillende media, waaronder Het Financieele Dagblad, “De opkomst van spookkeukens”, januari 2021.
10. Tussendoortjeswinkel
Dit woord is met een vette knipoog geïntroduceerd door tijdschrift Panorama. In een serie over frituursnacks oppert het blad dit woord als letterlijke vertaling van het Engelse begrip ‘snackbar’.
Woordoord: weekblad Panorama, augustus 2021.
Eetwoord van het Jaar
De groslijst voor de verkiezing van het Eetwoord van het Jaar wordt samengesteld door Foodservice Watcher Ubel Zuiderveld, tevens hoofdredacteur van Frituurwereld.nl. Nominaties voor 2022, met bronvermelding, kunnen vanaf 1 januari 2022 gemaild worden naar info@ubelzuiderveld.nl.
Kijk hier voor meer informatie en de woordenlijsten van 2021 en voorgaande jaren.
